بررسی و مقایسه اشعار اجتماعی- انتقادی پروین اعتصامی و فروغ فرخزاد

در تاریخ ادبیات کشورمان نام سرایندگان زن بسیاری به چشم می خورد که پروین اعتصامی و فروغ فرخزاد از جمله سرایندگانی بودند که در این عرصه خوش درخشیدند.پروین با زبان شیوا و نکته سنجی های خود در آگاه کردن مردم جامعه زمان خود و احقاق حقوق اجتماعی آنان بسیار کوشید.فروغ نیز به دلیل سبک ویژه و ترکیب های تازه شعری اش از شهرت خاصی برخوردار می باشد. پایان نامه حاضر سعی نموده است بازتاب بخشی از پدیده های اجتماعی و سیاسی را در شعر این دو شاعر برجسته "پروین اعتصامی" و "فروغ فرخزاد" ، باز نماید و نوع نگرش و برداشت آنان را مورد مداقه قرار دهد تا نشان دهد که زنان شاعر، چگونه به نقش خود در اجتماع نگریسته و چگونه به بیان مسائل اجتماعی پرداخته اند. بدین ترتیب شناخت و کشف این مهم در اشعار این دو شاعر نامدار ادب معاصر فارسی، و دست یابی به اختلاف و اشتراک اشعار اجتماعی- سیاسی آنان و در نتیجه مقایسه این دو شاعر زن از این جهت، آن هم در یک دوره نزدیک به هم، هدف اصلی پایان نامه حاضر است. بنابراین ، ساختار پایان نامه پیش رو، به طور کلی در چهار فصل بیان شده است: در فصل اول به بیان مقدماتی راجع به اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر دو شاعر و زندگی و شعر آنان پرداخته شده است. در فصل دوم به بیان و تحلیل اشعار اجتماعی- انتقادی پروین اعتصامی پرداخته شده؛ بدین ترتیب که اشعار او مورد نقد و بررسی قرار گرفته است و تعداد 34 شعر که دارای مضامین اجتماعی - انتقادی هستند ، آورده شده است . فصل سوم نیز در بیان و تحلیل اشعار اجتماعی - انتقادی فروغ فرخزاد است؛ بدین ترتیب که اشعار او مورد نقد و بررسی قرار گرفته است و تعداد 16 شعر که دارای مضامین - اجتماعی انتقادی اند از چهار مجموعه "اسیر" ، "عصیان" ، "تولدی دیگر" و "ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد" آورده شده است . در فصل چهارم مضامین اجتماعی - انتقادی این دو شاعر با یکدیگر مقایسه و تحلیل شده است و به نقاط اشتراک و اختلاف در اندیشه های دو شاعر با توجه به مضامین مورد بحث پرداخته شده است و در نهایت از بررسی، تحلیل و مقایسه درونمایه های اجتماعی و انتقادی در اشعار این دو شاعر ، این نتیجه به دست آمد که این دو شاعر در دو مسیر مختلف، با دو جهان بینی مختلف در زمینه عقاید، افکار و بیان مسائل در اشعارشان هستند و موارد مشترک آن ها در بیان مسائل اجتماعی و سیاسی عصر خود است. از جمله: مظلومیت زن و دفاع از حقوق زنان، بیان فقر و اختلاف طبقاتی، بدبینی نسبت به ثروتمندان، بیان بی عدالتی ها، رواج دروغ ، ریا و نا مردمی در جامعه، ظلم و ستم حکام بر رعیت، توجه به طبقه رعیت و اقشار ضعیف ، انتقاد از روشنفکران سطحی و مدعیان دانش و رواج بی سوادی و جهل در جامعه . بدین ترتیب می توان گفت اصلی ترین مضامین مشترک در اشعار دو شاعر، بیان مسائل اجتماعی و سیاسی است با زبان ، بیان و سبکی متفاوت . بنابراین طرز بیان این دو شاعر در بیان مسائل اجتماعی و سیاسی با یکدیگر متفاوت اما در یک جهت می باشد .